Een nieuwe soort voor Katwijk. Dat is de Amerikaanse Smient die afgelopen zaterdag werd ontdekt op het Valkenburgse Meer. Ontdekker Gijsbert Twigt doet zijn relaas.
Op zaterdag 28 februari besloten mijn broer Arie en ik om een dagje te gaan vogelen op verschillende plaatsen in de regio Katwijk. Na ‘s ochtends eerst over zee gekeken te hebben, reden we naar Lentevreugd, waar de Bonte Kraai eindelijk een keer meewerkte. We besloten om de dag af te sluiten bij het Valkenburgse Meer.
Hier aangekomen, zagen we dat de meeste eenden in de zuidwesthoek van het meer zaten. Al gauw vonden we een vrouwtje Zomertaling. De eerste van het jaar 2015 en sowieso een erg leuke soort voor de regio. Na deze vogel een tijdje te hebben bekeken, besloten we de Smienten te gaan tellen. De teller stond nog niet op 50 of er zwom een prachtig mannetje Amerikaanse Smient beeldvullend in de telescoop!
De hele winter heb ik hier de Smienten afgezocht om ooit misschien deze soort er uit te kunnen halen, en als het daadwerkelijk gebeurt geloof je eerst je ogen niet. Je raakt er ook van gestrest, want ik blafte bijna tegen Arie dat hij de vogel wel moest blijven volgen terwijl ik de waarneming bekend maakte op de Katwijkse app-groep. De Smienten vlogen regelmatig op vanwege een overvliegende Slechtvalk en Havik, waardoor het lastig was om de vogel telkens in beeld te houden. Tot overmaat van ramp kwam er ook nog eens een windsurfer langs de groep zeilen, waardoor de Amerikaanse Smient enige tijd uit beeld bleef. Gelukkig arriveerde Peter van Duin al na tien minuten, waardoor de eerste bewijsplaatjes gemaakt konden worden. Hierna volgde al gauw meerdere waarnemers. De vogel werkte fantastisch mee door zich van dichtbij en mooi in het zonnetje te laten zien.
De Amerikaanse Smient is een zeldzame dwaalgast uit Noord-Amerika, waar het waarschijnlijk de talrijkste eend is, met een populatie van rond de 3 miljoen vogels. Trekt ‘s winters wat naar het zuiden, tot in het noorden van Zuid-Amerika en het Caraïbisch gebied, en meer naar de kust. Tegenwoordig worden er elk jaar ongeveer twee tot drie exemplaren in Nederland waargenomen. De Amerikaanse Smient van Katwijk betreft het 73e geval voor Nederland, het 14e geval voor Zuid-Holland en de allereerste voor de gemeente Katwijk.
De herkenning van deze Amerikaanse Smient was eenvoudig vanwege het opvallende kleed. Adulte mannetjes zijn te herkennen aan de donkere wijnroze borst, mantel, flanken en schouderveren. De wangen, hals en keel grijs en fijn gevlekt. De kruin is opvallend lichter. Het donkere masker achter het oog tot in de nek heeft een groene glans. De witte achterflank is opvallender dan die van de Smient door sterker contrast met de wijnroze flank. Verder een duidelijke zwarte mondhoek en zwarte grenslijn tussen snavel en kop. In vlucht was de witte ondervleugel en oksel een goed kenmerk, en de bredere en diffusere begrenzing aan de voorzijde van de vleugels. De vogel oogt wat stoerder dan de gewone Smient, met een iets langere staart.
Bij de determinatie van Amerikaanse Smient moet heel goed rekening worden gehouden met mogelijke hybriden tussen bepaalde smientsoorten. Deze hybriden vertonen vaak een grijzere borst en flank, en de koptekening wijkt af. Op 16 maart 1996 dachten we ook de Amerikaanse Smient toe te kunnen voegen aan de Katwijkse lijst. Deze vogel in de Ommedijksche polder tegenover het Valkenburgse Meer leek erg vele op een Amerikaanse Smient, maar werd uiteindelijk toch ontmaskerd als zo’n hybride.
De Amerikaanse Smient van nu 19 jaar lijkt echt wel ‘the real thing’. De vogel trok op de dag van de ontdekking en de zondag erna al honderd belangstellenden uit de regio en verder weg. Maandag 2 maart werd de vogel niet meer teruggevonden.
Tekst: Gijsbert Twigt & Foto: Peter van Duijn
